Verwerking van afvalwater
Huishoudelijk afvalwater bevat stoffen die schadelijk zijn voor mens en milieu, maar ook waardevolle grondstoffen en energie. De markt biedt een groot aantal technische oplossingen om het water te zuiveren en eventueel grondstoffen terug te winnen.
De door particuliere huishoudens meest gebruikte systemen zijn:
(Klik op de links voor meer info.)
Maar er zijn veel meer en soms ook betere oplossingen; het hangt ervan af wat u wilt. De keuze wordt enerzijds bepaald door de lokale situatie en de grootte van de afvalwaterstroom. En anderzijds door de doelstellingen. Sommige technieken zijn meer geschikt voor kleinere toepassingen, andere juist voor grotere. Verder kun je met sommige technieken wel grondstoffen hergebruiken en met andere niet.
Het zuiveren van afvalwater is complex, zeker als je ook nog energie en grondstoffen wilt terugwinnen. Vaak is het nodig om meerdere technieken na elkaar toe te passen, maar denk er om: die technieken beïnvloeden elkaar ook. Je kunt niet zomaar van alles achter elkaar zetten. Afvalwaterverwerking is maatwerk. Dat geldt voor de toegepaste zuiveringstechnieken, maar ook voor de daarbij behorende inzameling en het transport. Zeker als het om wat grotere installaties gaat, is deskundig advies noodzakelijk.
Wat houdt verwerking van afvalwater in?
Voordat huishoudelijk afvalwater voor mens en milieu veilig geloosd kan worden, moeten de organische stof, de nutriënten nitraat en fosfor, en een deel van de microverontreinigingen en de ziekteverwekkende bacteriën uit het afvalwater worden verwijderd. Daarnaast willen we tegenwoordig ook graag energie en grondstoffen terugwinnen. Elk van die doelen vergt vaak zijn eigen processtappen.
Bij vrijwel alle zuiveringstechnieken die kunnen worden toegepast, spelen biologische processen een belangrijke rol. Naast de grootschalige rioolwaterzuiveringsinstallaties zijn er verschillende kleinschalige technieken die zowel in stedelijk als in landelijk gebied in staat zijn om afvalwater lokaal en adequaat te zuiveren. Welke techniek op een locatie het beste past, is afhankelijk van de lokale omstandigheden en de specifieke vraag.
Wat is het probleem?
Grote RWZI’s werken goed, maar afvalwater uit het buitengebied moet vaak over grote afstanden worden getransporteerd. Dat kost veel energie. Verwerking dichter bij de bron van het afvalwater is in dat opzicht gunstiger, maar heeft ook haken en ogen.
Heel kleine actiefslibsystemen (voor één huishouden), zijn relatief weinig stabiel; meer geavanceerde systemen zijn kostentechnisch pas interessant bij een voldoende grootte. De meest eenvoudige systemen zuiveren het water maar in zeer beperkte mate en zijn alleen onder bepaalde omstandigheden toepasbaar. Voor het terugwinnen van energie en grondstoffen zijn vaak meerdere na elkaar te plaatsen technieken nodig.
Afvalwaterverwerking is dan ook maatwerk. Alleen bij zeer kleine en relatief eenvoudige situaties, waar geen specifieke voorwaarden worden gesteld, zijn standaardoplossingen – zoals een septic tank of een klein helofytenfilter – mogelijk. In alle andere gevallen is specialistisch advies noodzakelijk.
De laatste jaren is er een grote ontwikkeling geweest in kleinschalige systemen. Dat zijn alle systemen die goed kunnen functioneren op een schaal van 10 – 1000 inwoners. Er zijn in de praktijk echter nog maar sporadisch betrouwbare monitoringsgegevens verzameld.
Er is nog wel eens verwarring over de term ‘IBA’. De afkorting ‘IBA’ staat voor Individuele Behandeling Afvalwater. In principe kunnen dit zowel septic tanks, kleine actiefslibsystemen (compactsystemen) als kleine helofytenfilters zijn. In de praktijk wordt met de term IBA echter vaak een uit twee of drie compartimenten bestaand actiefslibsysteem bedoeld. Op de Saniwijzer noemen we die IBA-compactsystemen.
IBA-compactsystemen zijn aan het eind van de vorige eeuw veelvuldig toegepast in gebieden waar riolering niet rendabel was. Veel van dit soort systemen bleken in de praktijk niet voldoende te werken. Soms doordat de omstandigheden in het veld te veel afweken van de laboratoriumtestomgeving, soms door fouten bij de plaatsing, en soms ook door de in de wisselende belasting van deze systemen. Waarschijnlijk zal dezelfde techniek in een iets groter systeem (voor meerdere huishoudens) wel naar behoren werken.
Technieken
Voor de verwerking van afvalwater bestaan verschillende soorten systemen. Op de Saniwijzer beschrijven we de technieken die in Nederland het meest voorkomen. We hebben ze onderverdeeld op basis van het belangrijkste werkingsprincipe.
Klik op het menu in de linkerkolom voor meer informatie over het betreffende soort systeem en de verschillende mogelijkheden daarbinnen.