Saniwijzer

Nieuwe sanitatie in de praktijk

Nutriënten verwijderen/winnen

Bij het zuiveren van afvalwater gaat het er vaak om een heel pakket aan verontreinigingen uit het afvalwater te halen. Het gaat dan vooral om organische stoffen, meststoffen, ziekteverwekkers en microverontreinigingen. Soms is het echter gewenst om heel specifiek bepaalde nutriënten uit het afvalwater te verwijderen, of deze zelfs voor hergebruik terug te winnen. Het gaat dan doorgaans om stikstof (N) en fosfor (P), meestal in de vorm van verbindingen.

Stikstof, in de vorm van ammonium (NH4+), wordt meestal via biologische processen via NO3 en NO2 omgezet in stikstofgas. Een andere manier om ammonium te verwijderen, is met een Oland-reactor. De stikstof wordt op deze manier effectief verwijderd en ontsnapt naar de lucht.

Fosfor in het afvalwater aanwezig als fosfaat PO43- kan worden gebonden aan ijzeroxide, dat van nature in de bodem aanwezig is. Aan een helofytenfilter kan ijzerhoudend zand worden toegevoegd om het fosfaat uit het afvalwater te verwijderen. De op deze manier gebonden fosfor komt echter niet gemakkelijk meer vrij en is dus niet meer beschikbaar als meststof.

Als alternatief voor ijzeroxide kan mogelijk ook apatiet worden gebruikt. Dit uit Noord-Afrika afkomstige fosfaaterts kan ook goed fosfaat binden. De fosfaat die op deze manier is vastgelegd, is beter te hergebruiken dan het ijzerfosfaat. Voor zover bekend, is er nog weinig ervaring opgedaan met het gebruik van apatiet. Het enige project op de Saniwijzer waar deze techniek wordt gebruikt is de Hooibeekhoeve.

Terugwinnen van fosfor als meststof is goed mogelijk door het met magnesiumammoniumfosfaat (Mg(NH4)PO4) om te vormen tot het zout struviet.  Dit kan als kunstmest worden hergebruikt. De winning van struviet vindt plaats in een struviereactor. Zie voor meer informatie over het terugwinnen van nutriënten ook de longlist voor waterzuiveringstoepassingen van I-QUA. (p. 77–87).

Het is niet altijd nodig om meststoffen in zuivere vorm terug te winnen. Door EAWAG is al veel onderzoek gedaan naar de toepassing van (al dan niet bewerkte of geconcentreerde) urine als meststof. Veel informatie daarover is te vinden op de website van EAWAG. In Nederland ontwikkelt Semilla een systeem om urine te concentreren en als meststof te gebruiken. Meer daarover op de website van Semilla. In België ontwikkelt HYDROHM een technologie waarmee op basis van elektrocoagulatie een nutriëntrijke stroom uit urine wordt gedistilleerd.

Terug