Wat is nieuwe sanitatie?
Over het hoe en waarom van ‘nieuwe sanitatie’ valt heel wat te vertellen. Deze hele website gaat er over. Heel in het kort komt het erop neer dat nieuwe sanitatie streeft naar het effectief en duurzaam verwerken van afvalwater.
Soms is het handig om afvalwaterstromen gescheiden in te zamelen, maar soms kan afvalwater ook juist goed samen met andere afval(water)stromen worden samengevoegd. We verwerken afvalwater als het kan zo dicht mogelijk bij de plek waar het vandaan komt. Hierdoor wordt bespaard op energie en grondstoffen, en kunnen sommige verontreinigingen beter worden verwijderd. Bovendien kan zo beter worden ingespeeld op de lokale situatie.
Nieuwe sanitatie is niet één techniek. Het is een andere aanpak bij de verwerking van afvalwater. Geen standaardoplossing maar maatwerk. Dat zal dus overal tot andere oplossingen leiden.
Het conventionele systeem
De afgelopen decennia waren de ontwikkelingen in de waterketen vooral gericht op uniformering, schaalvergroting en end-of-pipe-zuivering van afvalwater. Aanvankelijk gold dit vooral in de steden maar aan het eind van de vorige eeuw is ook het buitengebied grotendeels gerioleerd. Daarmee was de volksgezondheid gediend en is de waterkwaliteit in Nederland aanmerkelijk verbeterd. Nadeel is dat dit systeem veel energie en grondstoffen vergt. Bovendien blijkt het lastig om microverontreinigingen, zoals bijvoorbeeld medicijnresten, uit die grote stroom afvalwater te verwijderen. In de steden is over het algemeen een vrijverval-rioolstelsel aangelegd en in de buitengebieden een mechanisch riool (drukriool). De riolen brengen uiteindelijk het water naar de grote RWZI's waar het afvalwater gezuiverd wordt. Deze zuiveringen zijn zodanig ontworpen dat vooral de organischestof en het stikstof en fosfor worden verwijderd. Op verschillende plekken loopt het systeem tegen haar grenzen aan en wordt er gezocht naar verdere optimalisatie, bijvoorbeeld door waterrijke deelstromen (regenwater/grijswater) af te koppelen en lokaal te zuiveren of door nazuiveringstechnieken toe te passen.
Zoektocht naar alternatieve oplossingen
Onder de naam "nieuwe sanitatie" is men begonnen met een zoektocht naar manieren om afvalwater brongericht en door scheiden van stromen beter te verwerken. Er werd gezocht naar specifieke oplossingen voor de verwerking van afvalwater die bijvoorbeeld inspelen op de lokale omstandigheden of een lokale vraag. Daarmee is nieuwe sanitatie complementair aan de meer conventionele vormen van sanitatie. Beide met de zelfde doelstelling om ons totale afvalwatersysteem meer duurzaam, kosteneffectief en efficiënt te maken. Een groot verschil is dat terwijl de conventionele praktijk de burger zoveel mogelijk wil ontzorgen en de zuiveringsketen letterlijk en figuurlijk aan het gezicht wil onttrekken, nieuwe sanitatie juist leidt tot een vermaatschappelijking van de keten.
Duurzame verwerking afvalwater
Nieuwe sanitatie richt zich op het duurzaam verwerken van ons afvalwater. Daaronder wordt verstaan dat:
- energie en grondstoffen die terug te winnen zijn, zoveel mogelijk worden (her)gebruikt;
- milieuverontreinigende stoffen zoals medicijnresten, hormonen en micro-beads (plastic bolletjes uit verzorgingsproducten) zo veel mogelijk worden verwijderd
- er een goede kosten-batenverhouding is
- de voorzieningen ook maatschappelijk geaccepteerd worden
Als terugwinnen van energie en grondstoffen uit afvalwater niet mogelijk is, bijvoorbeeld omdat de schaal te klein is, kijken we naar slimme en effectieve manieren om dezelfde verbetering van volksgezondheid en milieu te bereiken. Tegen lagere kosten dan in het traditionele systeem.
Veel verschillende mogelijkheden
Met nieuwe sanitatie worden nieuwe wegen ingeslagen. Nadrukkelijk is gezocht naar mogelijkheden om:
- de deelstromen (met hun specifieke samenstelling) afzonderlijk te verwerken
- de verwerking dichter bij de bron (decentraal) te laten plaatsvinden
- meer gebruik te maken van lokale omstandigheden
Nieuwe sanitatie biedt daarom niet één standaardoplossing maar kent juist vele mogelijkheden. Er zijn heel kleine voorzieningen die het afvalwater in drie stromen scheiden en de nutriënten hergebruiken maar er zijn ook grote installaties denkbaar die verschillende afvalwaterstromen samenvoegen en samen verwerken (zoals bij het Reinier de Graaf Gasthuis in Delft).
Onder 'Oplossingen' geven we u een overzicht van de vele mogelijkheden. Onder 'Projecten' ziet u welke toepassingen er in de afgelopen jaren al zijn gerealiseerd.
Hierbij moet wel worden gezegd dat wanneer de deelstromen urine, fecaliën en grijs water afzonderlijk worden verwerkt er alsnog maatregelen/systemen nodig zijn om de inzameling, afvoer en verwerking van afstromend hemelwater en overtollig grondwater te verzorgen.
Nieuwe sanitatie is en blijft dus maatwerk! In elke situatie zijn andere afwegingen nodig om te komen tot een goede oplossing.